Cúng lễ vật phẩm gì trong ngày giỗ tổ Hùng Vương ?
Ngày giỗ tổ Hùng Vương là ngày lễ đặc biệt của đất nước ta, ngày mà tất cả mọi người dân trong cả nước, cả giàu nghèo hay trai gái, tất cả đều một lòng hướng đến những vị vua đã có cô xây dựng và giữ gìn đất nước trong những năm đầu khai dựng lịch sử Việt nam. Vào ngày này mọi người dân khắp mọi miền tụ họp về chân núi Ngọc Lĩnh – Phú Thọ để cùng dâng hương tưởng nhớ các vị vua hùng, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với tất cả những con người đã có công dựng nước và giữ nước, mang trong mình một lòng thành kính đối với tổ tiên. Không chỉ có những người con Lạc cháu Hồng tìm về với nguồn cội, mà mọi người dân trong cả nước cũng chuẩn bị những mâm cúng thịnh soạn cho ngày giỗ tổ, vậy phải cúng lễ vật phẩm gì trong ngày giỗ tổ?
Bộ Văn hóa hướng dẫn nghi thức tưởng niệm các Vua Hùng Trong Công văn số 796/HD-BVHTTDL ngày 18/3/2009 đã ghi rõ Lễ phẩm bao gồm:
Bánh dày 18 chiếc (dâng lên 18 đời Vua Hùng) – Bánh chưng 18 chiếc (dâng lên 18 đời Vua Hùng) – Hương hoa, nước, trầu, cau, rượu và ngũ quả.
Bánh dày hình tròn, tượng trưng cho Trời, thường không có nhân. Bánh chưng hình vuông, tượng trưng cho Đất, bên trong có nhân mặn.
Bên cạnh hướng dẫn đó thì lễ vật dâng cúng trong các buổi tế lễ Hùng Vương hầu hết ở các địa phương gần như giống nhau ,đều phải có : xôi, oản, hoa quả, rượu, hương, gạo muối, bánh chưng bánh dày, gà luộc (bắt buộc phải là gà trống thiến), thịt lợn (bắt buộc là lợn đen).
Riêng làng Vy, Trẹo (thị trấn Hùng Sơn), Hùng Lô (Việt Trì) khi cúng lợn, thường đặt cả con đã mổ sạch, kèm theo số tiết lợn cắt được. Ở Đào Xá, Bến Đá (Cẩm Khê), một số làng cúng cá chép; một số làng ở Đoan Hùng, Yên Lập quy định đồ dâng lễ phải có thịt trâu đen.Tại Đền Thượng còn lưu giữ tấm bia đá thời phong kiến ghi về “Điển lệ miếu thờ Hùng Vương” có quy định : Lễ phẩm dùng cho ngày Giỗ Tổ của dân tộc gồm: bò, dê, lợn, xôi.
Trong truyền thuyết lịch sử của dân tộc ta, trong ngày vua Hùng tổ chức lễ hội kén người kế vị ngai vàng. Hai mươi vị hoàng tử muốn trở thành vị vua kế nhiệm , đã tranh nhau để đâng lên ua Hùng sơn hào hải vị, ngọc ngà châu báu , những món đồ tận trên rừng cao, sâu dưới đáy biển lên vua cha, chỉ riêng chàng Lang Liêu – hoàng tử út được thần báo mộng đã dâng vua đôi cặp bánh khiêm nhường, giản dị, đúng chất những con người làm nông thuần hậu với tấm lòng trong trắng. Nhưng thật không ngờ, hai thức bánh thô sơ bình thường ấy lại được vua cha trầm trồ khen ngợi, làm đẹp lòng hơn cả. Bánh nếp gạo nấu vừa chín tới, mùi vị gạo cơm bốc lên, lại được điểm thêm nhân đậu vàng với thịt heo chín mềm… Những món ăn tưởng chừng bình thường nhất lại được lòng vua cha nhất. Lang Liêu thật thà kể lại chuyện được thần chỉ dẫn cho cách làm bánh. Nghe thế, vua cha biết rằng trời đã muốn giúp mình chọn được thái tử tài ba, đức hạnh, thay mình trị vì toàn dân sau này. Hùng Vương tuyên bố truyền ngôi cho Lang Liêu.
Theo bề dày của lịch sử, từ bao đời ông cha đến con cháu, nhân dân trên khắp mọi miền của đất nước hình chữ S đã lưu truyền Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương nhằm thể hiện sự biết ơn với vị thủy tổ, mong Ngài phù hộ cho quốc thái dân an, vật thịnh, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu. Vào dịp Giỗ Tổ, nhân dân chuẩn bị lễ vật như bánh chưng, bánh giầy, bánh mật, tam sinh (thịt lợn, bò, dê) và hoa thơm, trái ngọt để dâng cúng. Những lễ vật phẩm cúng giỗ tổ Hùng Vương là những lễ vật phẩm thuần chất nông thôn đôn hậu, thuận với khí trời, thể hiện cái khao khát mùa màng bội thu của một quốc gia có nền văn minh nông nghiệp.
Với những câu chuyện về bề dày lịch sử, những câu chuyện về sự khiêm nhường và đơn thuần trong đời sống của người dân, ngoài việc tế lễ ở đền Hùng – Phú Thọ được quy định sẵn, theo những món vật lễ tế đơn sơ mà giản dị, tất cả mọi người có thể chọn cho gia đình mình những món vật phẩm hợp tình hợp lí để dâng lên vua Hùng, cầu cho một năm mưa gió thuận hòa, làm ăn phát đạt
