Trầm cảm sau sinh là vấn đề cực kì nghiêm trọng nhưng diễn ra rất phổ biến trong thời gian vừa qua. Theo hội Hội Tâm thần học Mỹ, có 8-15% sản phụ mắc căn bệnh nguy hiểm này.
Nguyên nhân của trầm cảm sau sinh
Về mặt y khoa người ta vẫn chưa tìm được nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bệnh trầm cảm sau sinh. Tuy nhiên, trên thực tế, một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến trầm cảm sau sinh được xem xét trên một số nguyên nhân chính như:
- Sự thay đổi mạnh nồng độ các hormon estrogen và progesterone sau khi sinh;
- Sự mệt mỏi về thể lực và tinh thần đi kèm theo là sự thiếu ngủ sau sinh;
- Sự thay đổi trách nhiệm và vai trò của bản thân sau sinh.
- Những vấn đề liên quan đến giới tính của trẻ, sự thiếu quan tâm của gia đình.
- Cảm giác không an toàn phát sinh khi từ bệnh viện về nhà.
- Những sản phụ có tiền sử bản thân hoặc người thân trong gia đình có rối loạn cảm xúc lưỡng cực hoặc bệnh tâm thần phân liệt sẽ có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
Diễn biến tâm sinh lý và trạng thái trầm cảm ở phụ nữ sau sinh
Trầm cảm sau sinh là một quá trình trải qua các mức độ khác nhau, tùy thuộc vào từng san phụ. Theo đó, có thể chia trầm cảm sau sinh thành ba mức độ từ nhẹ đến nặng như sau:
Trạng thái khóc lóc và ủ rũ (baby blues)
Hội chứng baby blues thường gặp ở 30 – 80% các bà mẹ mới sinh. Khi gặp hội chứng này, các sản phụ sẽ gặp những triệu chứng như: lo lắng, khóc, mất ngủ, mệt mỏi, ủ rũ và buồn bã. Thời gian bệnh sẽ kéo dài từ 3 – 10 ngày sau khi sinh con và kết thúc trong vòng hai tuần. Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài trên 2 tuần nghĩa là có khả năng bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng hơn là hội chứng trầm cảm sau sinh.
Khi gặp hội chứng baby blues, bạn không cần phải dùng thuốc hoặc đến bệnh viện mà chỉ cần điều trị, nghỉ ngơi điều đổ, thả lỏng tâm trạng. Những người mắc hội chứng này cần sự hỗ trợ lớn từ gia đình và bạn bè. Đó chính là nguồn động giúp giúp các sản phủ vượt qua được giai đoạn khó khăn này.
Hội chứng trầm cảm sau sinh (Postpartum Major Depression)
Hội chứng trầm cảm sau sinh chiếm khoảng 10% ở các bà mẹ mới sinh. Giai đoạn này nặng hơn so với hội chứng baby blues. Thời gian phát bệnh kéo dài từ 3 tuần trở lên và có xu hướng kéo dài thêm. Trong đó, triệu chứng rối loạn cảm xúc được thể hiện rõ nét nhất, gồm các biểu hiện như: khóc, sự thiếu tập trung, khó khăn trong việc đưa ra các quyết định, cảm giác thiếu tự tin, buồn chán và có ý nghĩ tự tử. Không chỉ vậy, bệnh còn có biểu hiện giống với bệnh suy giảm tuyến giáp như: nhạy cảm với không khí lạnh, suy nghĩ chậm chạp, mệt mỏi, da khô, táo bón…
Những sản phụ mắc hội chứng trầm cảm sau sinh cần được điều trị bằng liệu pháp tâm lý và sử dụng các thuốc chống trầm cảm. Tùy vào cơ địa của sản phụ mà điều trị riêng lẻ hoặc kết hợp các biện pháp trên. Nếu việc điều trị hợp lý, bệnh sẽ khỏi hẳn sau 6 tháng. Nếu việc điều trị không tuân thủ các nguyên tắc bệnh dễ tái phát và chuyển sang giai đoạn nặng hơn là hội chứng loạn thần sau sinh (Postpartum Psychosis).
Hội chứng rối loạn tâm thần sau sinh (Postpartum Psychosis)
Hội chứng này còn được gọi là loạn thần sản khoa (puerperal psychosis) hoặc là trầm cảm loạn tâm thần sau sinh (postpartum psychotic depression). Bệnh này tương đối hiếm chỉ gặp khoảng 1 – 2 trường hợp/1000 sản phụ. Đặc biệt những người có tiền sử bản thân hoặc người thân trong gia đình có rối loạn cảm xúc lưỡng cực hoặc bệnh tâm thần phân liệt sẽ có nguy cơ cao mắc hội chứng này. Hội chứng rối loạn tâm thần sau sinh có thể xuất hiện sớm với các dấu hiệu như kích động, lú lẫn và có vấn đề về trí nhớ, hay cáu kỉnh, mất ngủ và lo lắng. Sau đó sẽ xuất hiện các triệu chứng nặng hơn như: hoang tưởng, ảo giác, có những hành vi bất thường và xa lánh mọi người. Nhiều người bị nặng hơn còn có thể tự gây tổn thương cho chính mình và con trẻ.
Trên đây là những hiểu biết về căn bệnh trầm cảm sau sinh. Căn bệnh tưởng chừng đơn giản nhưng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm khôn lường. Chính vì thế, khi gia đình có sản phụ thì cần phải quan tâm, chú ý nhiều hơn để không gây ra các hậu quả đáng tiếc.
