Nền v ăn hóa phật giáo đã du nhập vào nước ta và trở thành một nét văn hóa không thể thiếu trong đời sống con người Việt Nam. Lễ Vu Lan cũng là một lễ hội tốt đẹp của Việt Nam, ngày lễ giúp mọi người nhớ đến công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, từ đó bày tỏ lòng hiếu kính của mình với cha mẹ. Ý nghĩa thực sự của Lễ Vu Lan rất đẹp nhưng ít người hiểu rõ điều này.
Có một truyền thuyết về Lễ Vu Lan như này: xưa có ông La Bộc là người theo phật, ông tu hành khổ đạo cả đời rốt cuộc đắc độ thành phật trở thành Bồ tát Mục Kiền Liên, người là đệ tử bên cạnh Đức Phật, có nhiều phép thuật siêu nhiên. Ông tuy có thể đắc đạo thành phật nhưng mẹ ông lại không may mắn như vậy, bà chết đi khiến Mục Kiền Liên đau lòng nhớ thương, buồn tủi vì mình có phép thuật nhưng vẫn không thể khiến mẹ ông sống mãi không chết. Vì lòng thương nhớ ông mở mắt thần đi nhìn mẹ giờ ra sao thì bỗng thấy mẹ đang phải chịu khổ cực nơi âm ty, bà phải chịu khổ bởi vì lúc sống bà đã gây ra tội ác.
Mục Kiền Liên vì thương mẹ đã già còn phải chịu khổ, thấy mẹ nhiều ngày chưa có bát cơm ăn nào bèn lén xuống âm ty đưa cơm cho mẹ ăn tuy nhiên cơm khi vừa đưa lên miệng thì lại bốc cháy. Ông bèn trở lên dương thế hỏi Đức phật thì phật chỉ cho cách là ông phải nhờ sức của tất cả mọi người. Đức phật thuyết kinh Vu Lan cho Mục Kiều Liên nghe, bảo ông vào ngày 15/7 âm lịch hãy cùng với người dân lễ bái thành tâm là được. Ngoài ra phật bảo nếu có ai mà cũng muốn báo hiếu với cha mẹ thì cũng thực hiện nghi lễ này. Mục Kiền Liên làm y theo lời phật vào cứu được mẹ thành công.
Lễ Vu Lan cũng từ truyền thuyết này mà có. Mọi người dân cứ đến ngày rằm tháng bảy lại thể hiện lòng hiếu ân, biết ơn những gì cha mẹ đã làm cho con cái. Chữ hiếu là đạo hạnh đứng đầu ở trong kinh phật, trong kinh viết ” Ân đức cha mẹ sinh thành, to lớn như trời biển”. Lời phật luôn giảng đạo lý làm người cho con người, giúp tâm con người ta trở nên hướng thiện, Lễ Vu Lan là một ngày lễ nhân văn đã được tổ chức ở nhiều nơi trên Thế Giới. Ngày lễ giúp duy trì củng cố đạo lý làm người, nhắc nhở mọi người đề cao chữ hiếu. Chữ hiếu chính là một tiêu chuẩn để đánh giá phẩm hạnh con người, nếu người nào bất hiếu sẽ bị xã hội mạnh mẽ chê trách, giễu cợt.
Người Việt Nam ai cũng nhớ câu ” Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Câu này nói lên ơn nghĩa sinh thành, công ơn của người cha, người mẹ to lớn không bao giờ đếm được. Cha mẹ khi sinh con ra đều mong con cái của mình có thể có những điều tốt nhất, lớn lên bằng bạn bằng bè, được ăn học nên người, khi con cái ăn học thành tài, đi làm, lấy vợ thì lúc này cha mẹ mới cảm thấy thở phào nhẹ nhõm, hãnh diện tuy nhiên trong lòng vẫn luôn lo lắng dõi mắt theo bước đường mà con đã đi. Cha mẹ cho con cái sự sống, nuôi dưỡng con nên người, bổn phận của con cái là phải báo ân, phụng dưỡng cha mẹ, đây chính là cách ứng xử văn hóa, văn minh của con người.
Trong các đạo lý sống thì đạo hiếu luôn được nêu cao, không chỉ khi cha mẹ chết mà khi cha mẹ còn trên đời, ai cũng cần được con cái yêu thương, đền ân nó không phải là của cải vật chất gì mà chỉ đơn giản là cái tình trong đó mà thôi. Nếu ai đó làm con mà quên đi chữ hiếu hay mượn chữ hiếu để làm điều xấu thì họ sẽ bị xã hội lên án, chê bai như ” Sống thì con chẳng cho ăn, khi chết xôi thịt, làm văn tế ruồi”…
Lễ Vu Lan không chỉ là ngày báo hiếu mà còn là ngày xá tội vong nhân, người xưa khi mất không phải ai chết cũng có người thân ở bên cúng bái, lo liệu. Những người này có thể là mất vì chiến tranh, bệnh dịch… cho nên không có người thân nhận dạng, hay người làm điều ác khi chết cũng chỉ có thể làm cô hồn dã quỷ. Họ chỉ được xá tội lên dương gian một lần trong năm để gặp người nhà, nhận độ ăn, quần áo cúng bái mà thôi. Xá tội vong nhân là một sự bao dung của chúng ta dành cho những người không may hay những người xấu xa, chúng ta có lòng nhân từ, vị tha với con người, đây cũng là một nét đạo đức tốt đẹp của dân tộc ta.
