Ngày Tết hàn thực diễn ra mỗi năm vào ngày 3/3 âm lịch, vào ngày này người Việt Nam ta thường làm bánh trôi, bánh chay để cúng bái tổ tiên. Đây được coi nét đẹp nghệ thuật ẩm thực trong nền văn hóa lễ hội truyền thống ở nước ta. Mọi người có muốn tìm hiểu nguồn gốc ý nghĩa của ngày Tết hàn thực không nào. Ngày Tết hàn thực này cũng có một câu chuyện xưa vô cùng thú vị đấy.
Nguồn gốc của ngày Tết hàn thực
Từ hàn có nghĩa chữ hán là lạnh và từ thực có nghĩa là ăn, do đó ngày Tết hàn thực là ngày tết mà mọi người sẽ cùng nhau ăn đồ lạnh. Phong tục lễ đặc biệt này của nước ta bắt nguồn từ nước Trung Quốc, và có một câu chuyện ly kỳ như này. Chuyện nói vào thời Xuân Thu, có một vị vua nước Tần tên là Tấn Văn Công vì thời loạn nên phải chạy trốn khỏi nước tạm trú bên nước Tề, lúc lại ở nước Sở. Bên cạnh vua Tần có một vị thần tử tên là Giới Tử Thôi hết mực trung thành đã giúp vua nhiều kế sách. Khi vua gặp nạn bỏ trốn, Giới Tử Thôi cũng theo giúp vua, vì đường đi nhiều khó khăn, gặp lúc hết lương thực Giới Tử Thôi đã liều mình cắt thị đùi của mình cho vua ăn. Vua sau khi ăn xong biết được thì cảm thấy cảm kích trong lòng.
Giới Tử Thôi là thần tử trung thành với vua, đã theo vua được 20 năm, bên cạnh vua cả những lúc giàu sang cũng như nghèo đói. Sau đó vua Tấn Văn Công rốt cuộc chiếm lại được ngôi vị, quay về nước lại làm vua Tần, vua đã thưởng châu báu hậu hĩnh cho những người đã có công giúp vua bình an, tuy nhiên vua đã quên khen thưởng vị thần tử bên cạnh mình là Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không hề oán giận vì điều này, ông coi việc phò trợ vua là điều mà thần tử phải làm vì vậy ông không hề nhắc lại chuyện này.
Sau đó Ông dâng sớ xin vua cho từ chức về quê nhà sống với mẹ, Vua lúc đó mới nhớ đến vị thần tử trung thành của mình, kêu người gọi Tử Thôi lại làm quan nhưng lúc đó Tử Thôi lòng đã kiên quyết muốn từ quan vì vậy nhất quyết không quay lại. Vua nổi giận kêu lính đốt rừng muốn Tử Thôi phải quay lại nhưng vua không ngờ Tử Thôi lại kiên quyết như vậy thà rằng mình và mẹ chết trong rừng cũng nhất quyết không về với vua. Khi đó vua cảm thấy vô cùng hối hận bèn sai người lập miếu thời Giới Tử Thôi. Ngày 2 mẹ con Tử Thôi chết là ngày 3/3 âm lịch, vua bắt mọi người ngày này không được sử dụng lửa để nấu ăn, nhà ai mà có cỗ bàn thì phải thực hiện từ hôm trước, vì vậy ngày này là ngày Tết hàn thực.
Ý nghĩa của ngày Tết hàn thực
Tuy ngày Tết hàn thực bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng khi đến Việt Nam lại mang một màu sắc rất riêng đậm chất Việt Nam. Vào ngày Tết hàn thực, mọi người sẽ nấu thức ăn chín và để nguội mới ăn để bày tỏ lòng thành với người đã mất. Điểm khác biệt của Tết hàn thực ta so với Trung Quốc đó là chúng ta không hề kiêng lửa, vào ngày này mọi người vẫn nấu ăn, bếp núc. Thậm chí nước ta còn sáng tạo hơn khi làm thêm bánh trôi, bánh chay tượng trưng cho món ăn nguội, món hàn thực.
Tết hàn thực ở nước ta có ý nghĩa nhớ về tổ tiên, nhớ đến công lao của các vị anh hùng dân tộc. Vào ngày lễ Hai Bà Trưng 6/3 hay giỗ tổ Hùng Vương 10/3 dân ta đều làm bánh trôi để tưởng nhớ tổ tiên. Từ đó có thể thấy Tết hàn thực ở nước ta mang một màu sắc riêng, bản sắc dân tộc, nhớ lại hành trình dựng nước và giữ nước gian khổ.
Điểm đặc trưng của ngày Tết hàn thực là bánh trôi và bánh chay. Ở nước ta có rất nhiều thơ ca dân gian về món bánh trôi này, bánh trôi và bánh chay đều được làm từ gạo nếp nên vô cùng thơm. Bánh trôi nhìn trắng dạng viện tròn, bên trong có nhân đường phèn, cách nấu vô cùng đơn giản đó là nặn bột và cho đường phèn vào trong nặn lại hình tròn và thả vào nồi nước sôi, khi bánh nổi thì vớt bánh ra thôi. Bánh chay khác với bánh trôi là bánh hình tròn dẹt, bên trong không nhân, cách làm cũng giống bánh trôi đó làm luộc qua nước sôi sau đó cho vào bát nhở, dưới nước đường lên. Nếu trong ngày Tết hàn thực mà bạn và người nhà có thể ăn bánh trôi và bánh chay thì không còn gì là tuyệt vời hơn. Mọi người cùng ăn bánh, cùng nhau trò những chuyện vu vơ ngoài đời, cả những chuyện về thời ông nội bà nội.
