Tết đoan ngọ là ngày Tết ở Việt Nam cùng với một số nước khác như Triều Tiên, Trung Quốc, ngày Tết đoan ngọ ở người dân thường gọi là ngày Tết diệt sâu bọ, ngày tiêu diệt các loài vật gây hại cho mùa màng ở nước ta. Ngày Tết đoan ngọ có ý nghĩa như thế nào đối với nước ta, bạn hãy cùng mình đi tìm hiểu nguồn gốc ý nghĩa của ngày Tết đoan ngọ nhé.
Có một truyền thuyết nói về Tết đoan ngọ ở Việt Nam như sau: Một vụ mùa thu hoạch đến, mọi người dân đang chuẩn bị ăn mừng vì mùa năm nay bội thu thì bỗng không biệt bọn sâu bọ từ đâu kéo đến nhiều vô kể, chúng đã ăn hết tất cả mùa màng chưa kịp thu hoạch của bà con. Người dân buồn tủi ôm đầu than vãn không biết làm thế nào thì có một ông lão đi từ xa đến nói mình tên là Đôi Truân, ông bày cách cho dân ta rằng mỗi nhà sẽ làm một bàn thờ cúng chỉ cần bánh trái là được. Người dân thấy vậy làm theo thì thấy lũ sâu bọ trên cánh đồng quả nhiên chết hết. Mọi người quay lại cảm ơn ông lão thì ông đã xin cáo từ và bảo mọi người hằng năm cứ vào ngày này làm lễ cúng bái như này là trị được lũ sâu bọ. Người dân về sau gọi ngày này là ngày diệt sâu bọ, Tết đoan ngọ vì giờ cúng hương vào giữa giờ ngọ.
Một truyền thuyết nữa về Tết đoan ngọ ở Trung Quốc: Vào thời chiến quốc, ở nước Sở có một vị đại quan tên là Khuất Nguyên. Ông là nhà văn hóa nổi tiếng và vô cùng trung thành với triều đình. Ông đã làm ra bài thơ Ly Tao là bài thơ cổ nổi tiếng trong văn hóa Trung Hoa, bài thể hiện nỗi buồn lo toan khi đất nước bị suy vong, quân giặc lăm le. Khi thấy vua làm sai ông liều mình can vua nhưng không được bị bọn gian thần dâng tấu hãm hại với vua khiến ông đem theo uất ức trong lòng gieo mình tự tử ở sông Mịch La ngày 5/5 âm lịch. Người dân vì thương tiếc cho một người trung nghĩa chết oan vì vậy rủ nhau làm bánh ném xuông sông cúng ông. Về sau có người lại cho rằng Tết đoan ngọ chỉ sự tôn sùng vật tổ của người dân ven sông Trường Giang.
Ngày Tết đoan ngọ ở Việt Nam mọi người sẽ tổ chức bơm thuốc diệt sâu bọ và làm mâm cơm cúng ông bà tổ tiên. Ngày Tết đoan ngọ rất được người dân Việt Nam ta coi trọng vì nó gắn với tục lệ đời sống người dân ta, là ngày gia đình, con cái có thể xum họp bên nhau. Đặc biệt hoa quả vào mùa này cũng bắt đầu trổ bông, ra nhiều vì vậy trên bàn thờ cúng không thể thiếu hoa quả được. Ngoài hoa quả cúng ra còn có các món ăn dâng lên bàn thờ tổ tiên, tùy từng vùng mà các món ăn có thể khác nhau.
Trong ngày này tất cả mọi người bận rộn dậy từ sáng sớm làm đồ cúng, hoa quả cúng. Mọi người dâng những quả trái cây chín mọng đi cúng với hy vọng ông bà tổ tiên phù hộ cho mùa màng bội thu, sung túc. Ngày Tết đoan ngọ mọi người ngồi bên nhau cùng nhau uống rượu ăn bánh trái, thức ăn, như vậy sâu bọ bị diệt trừ và bệnh tật cũng bị xua đuổi.
Theo lệ xưa thì vào lúc giờ ngọ mọi người dân vùng quê sẽ lên rừng hái lá. Bởi lúc này dương khí đạt độ tốt nhất, mặt trời tỏa nắng chói chang. Lá cây thuốc mà được hái vào giờ này sẽ chữa được rất nhiều bệnh tật, bệnh ngoài ra, đường ruột, cảm mạo đều có thể trị. Thời xưa người ta còn nhuộm màu móng chân, treo ngải cứu bên người để trừ tà yêu, em bé khi sinh ra cũng được người lớn quyệt ít vôi vào ngực, rốn để chúng không mắc bệnh. Các tập tục này ngày nay dần bị hủy bỏ, chỉ còn giữ lại tục tắm nước lá và đi hái thuốc thôi.
Ở những nơi thạnh phố thì không có rừng để hái thuốc nên người ta phải đi mua lá thuốc từ vùng quê. Mọi người đi chợ chọn loại lá mình thích mang về phơi khô và cất trong tụ khi người nhà bị ốm thì lấy ra nấu thuốc uống. Ở hà nội và những nơi miền Bắc mọi người dùng chuộng chủ yếu là rượu nếp. Có người nói ngày 5/5 âm lịch là ngày mà các loại ký sinh vật ở trong cơ thể người bắt đầu phát tác, vì vậy ngày này nên ăn những loại quả chua và chát, rượu nếp để tiêu diệt chúng.
Dân gian cho rằng, rượu nếp mà uống khi vừa mới tỉnh dậy vào buổi sáng là hiệu nghiệm nhất. Rượu nếp được làm từ gạo nếp để lên men vì vậy rất dễ uống, cả người già và trẻ con đều có thể uống loại rượu này.
