Ngày Tết đoan ngọ ở nước ta xuất phát từ văn hóa Trung Hoa cổ đại tuy nhiên sau đó được di nhập sang nước ta, là người dân Việt Nam chắc hẳn mỗi ngày lễ tết trong năm chúng ta đều biết nhưng có ai đã từng thắc mắc vì sao có ngày Tết đoan ngọ chưa, nếu chưa thì ngay từ bây giờ khi đọc bài viết của mình chắc có lẽ bạn cũng sẽ hiểu thêm về nền văn hóa nước nhà phải không nào.
Tết đoan ngọ ở nước ta bắt nguồn từ một truyền thuyết có gắn với mùa màng như sau: Mộ vụ mùa bội thu đã đến, mọi người dân đều hân hoan phấn khởi thì bỗng đâu có một lũ sâu bọ kéo đàn kéo đống đến ăn mất cây quả, lúa gạo. Mọi người tổ chức đánh bắt, giết sâu bọ nhưng không ăn thua vì chúng có quá nhiều, khi mọi người đang đau đầu bó tay thì có một vị lão nhân xuất hiện, ông nói mình là Đôi Truân và ông có cách diệt lũ sâu bọ này, mọi người nghe vậy xúm lại xin ông cách diệt sâu bọ thì ông nói mọi người về nhà lập đàn cúng chỉ cần bày hoa quả và bánh trái lên mà thôi. Mọi người y lời làm theo thì quả nhiên lũ sâu bọ đang ăn hăng say bỗng lăn đùng ra chết hết. Dân chúng vui mừng kéo nhau đi gặp lão nhân nói lời cảm tạ thì ông nói thêm câu lũ sâu bọ này vô cùng hung hăng, ngày này năm sau chúng sẽ còn kéo đến đây ăn mùa màng vì vậy mọi người hãy lại làm theo cách trước đó là có thể trị được lũ sâu bọ này. Nói xong ông đi mất, mọi người nhớ đến ông đặt tên ngày này là ngày diệt sâu bọ, có người thấy giờ cúng vào giờ ngọ nên gọi luôn ngày này là Tết đoan ngọ.
Ở Việt Nam, ngày Tết đoan ngọ mọi người thường làm lễ cúng để cầu mùa màng bội thu, bình an đánh dấu một năm mới tôt đẹp hơn. Tết có tên là Tết đoan ngọ vì tết rơi vào đầu tháng 5, thời tiết bắt đầu nắng to, khô hanh, nhất là vào buổi trưa thì dương khí càng thịnh. Lúc đàu trong ngày Tết đoan ngọ mọi người chỉ làm lễ bái để cúng tổ tiên, mừng ngày trời quang đãng nhưng ngày này vì thời tiết oi bức mà sinh ra lắm bệnh tật nên mọi người lại khấn vái cầu an lành, tránh tà bệnh.
Người xưa có một sự tích về Tết đoan ngọ như sau: Chuyện kể về 2 người dân thời nhà hán là Lưu thần và Nguyên Triệu, 2 người trong ngày Tết đoan dương rủ nhau đi vào núi kiếm thuốc tình cờ gặp được 2 vị tiên nữ liền kết duyên phu thê. Hai cặp vợ chồng sống cùng nhau hạnh phúc nơi tiên cảnh được nửa năm thì 2 người chồng cảm thấy nhớ nhà và muốn đi. 2 nàng tiên không muốn chồng đi tuy nhiên vì ý của chồng đã quá kiên quyết nên đành đưa tiễn chồng. Khi về thăm làng 2 chàng bỗng thấy phong cảnh làng quê khác xưa quá nhiều, hỏi ra mới biết quãng thời gian nửa năm mà 2 chàng sống trên tiên cảnh lại là mấy trăm năm ở nơi trần thế. Giờ về thăm nhà nhưng quê nhà đổi khác, bố mẹ đã mất, 2 chàng quyết định trở lại với vợ con nhưng không tìm được lối vào. 2 chàng buồn tủi rủ nhau vào rừng tìm kiếm và không thấy trở ra nữa. Sau này đã có nhiều nhà thơ dựa theo sự tích này mà làm nên tập thơ ” Thiên Nhai” nổi tiếng.
Ngày Tết đoan ngọ ở nước ta có tên khác là Tết giết sâu bọ vì chúng ta có lệ giết sâu bọ vào ngày này. Người xưa nói rằng ở bên trong bụng ta cũng có sâu bọ, chúng mà không bị diệt trừ sẽ gây hại cho cơ thể người vì vậy cần tiêu diệt chúng tuy nhiên những ngày bình thường chúng ngủ sâu, hoạt động ở nơi sâu nhất khó giết chỉ đến ngày 5/5 chúng mới ngoi lên, ta thừa dịp này mà giết chúng. Nếu muốn giết chúng thì buổi sáng sau khi ngủ dậy, mọi người xúc miệng, ăn bát cơm rượu nếp, ăn bát thạch, ăn mận, mơ, những hoa quả chua, chát có tác dụng lớn trong việc diệt vi khuẩn đường ruột. Ăn rượu nếp trước để chúng bị say sau đó ta ăn trái cây vào khiến chúng bị chết. Trẻ con khi mới sinh người ta bôi chu sa vì sâu bọ khi chết sẽ gây phản ứng khi trẻ con bị bất an vì vậy mà chu sa có tác dụng trấn an tinh thần trẻ nhỏ.
Những tục lệ này là ông bà ta truyền lại từ xa xưa nhưng ngày nay ngoài việc cúng bái thì vẫn còn những tục lệ ăn cơm nếp và trái cây giết sâu bọ. Điều này dường như đã thành một thể lệ, trẻ con ngày này cũng tham gia giết sâu bọ bằng việc nhuộm móng tay, móng chân. Con gái xâu lỗ tai cũng chọn ngày này xâu.
